De wetgeving rond etikettering en samenstelling van de e-sigaret wordt jaar na jaar opgevolgd. Diezelfde trend is echter niet vast te stellen wat de regels rond reclame betreffen. Waar in 2019 665 controles leidden tot de vaststelling van 213 inbreuken tegen de reclamewetgeving, vonden in 2020 260 vaststellingen plaats bij slechts 536 controles. Zorgwekkend, volgens CD&V-Kamerlid Els Van Hoof, die de cijfers opvroeg bij minister van Volksgezondheid Vandenbroucke.
Van Hoof: “Het is cruciaal dat de reclamebeperkingen voor de e-sigaret gevolgd worden. We stellen de laatste jaren vast dat e-sigaretfabrikanten zich met hun reclame een hip en zelfs gezond imago willen toedichten bij jongeren. Dit terwijl het bewijs toeneemt dat de e-sigaret helemaal niet zo onschuldig is. Ook het roken van e-sigaretten beschadigt de luchtwegen door de inademing van schadelijke stoffen en verhoogt de kans op kanker.”
Eerst het goede nieuws. Het gros van de verkooppunten waar e-sigaretten verkocht worden, zoals vapeshops, tabakswinkels, krantenwinkels of nachtwinkels, volgt de regels. In 2020 werden 1.429 controles uitgevoerd bij 867 verkooppunten, en werden 422 inbreuken vastgesteld. In verhouding is dat een forse daling ten aanzien van de voorgaande drie jaren. In 2019 waren nog meer dan de helft van de controles niet in regel. Het gaat om controles rond de etikettering en de samenstelling van e-sigaretten, alsook het naleven van beperkingen inzake reclame.
CD&V-Kamerlid Els Van Hoof: “Dit is goed nieuws. Dit toont dat de verstrengde regelgeving rond de e-sigaret ingevoerd in 2017, elk jaar beter opgevolgd wordt. Die strengere wetgeving was broodnodig.”
Sinds begin 2017 gelden voor verkooppunten van e-sigaretten dezelfde regels als bij de verkoop van gewone sigaretten. Zo is het verboden om de producten te verkopen aan minderjarigen of de producten via internet te verkopen. Ook gelden strikte regels op de samenstelling en de etikettering. Zo mag het nicotine-gehalte van de e-sigaret niet meer dan 20 mg bedragen, moeten alle ingrediënten duidelijk vermeld worden en moet de verpakking een waarschuwingsboodschap bevatten.
Ook qua reclame zijn er strikte regels. In België is het sinds 2016 verboden om reclame te maken voor e-sigaretten en e-liquids, net zoals voor andere tabaksproducten. De verkooppunten mogen geen technieken gebruiken om rechtstreeks of onrechtstreeks de verkoop te bevorderen. Het is dus verboden voor handelaars om e-sigaretten aan te prijzen door slogans, promoties, prijsreducties of speciale presentatie van de producten. Terwijl eerder een uitzondering bestond voor affiches met het merk van e-sigaretproducten aan de voorgevel van verkooppunten, is ook dit sinds 1 januari 2021 verboden.
Het is net bij het naleven van die reclamewetgeving dat het spaak loopt. Ondanks de algemene vooruitgang in het naleven van de regels, waren er meer overtredingen per controle in 2020 dan in 2019. De controleurs stelden vast dat verkooppunten meer illegale reclametechnieken hanteerden, zoals affiches waarop reclameteksten of foto’s van fruit zijn aangebracht, speciale presentatie van producten in verkoopkasten met verlichting, of prijsreducties.
Van Hoof: “Dit is verontrustend. Vooral jongeren worden aangetrokken door reclame. 1 op 4 Belgische jongeren heeft al eens e-sigaret gebruikt.”
Een gevaarlijke evolutie, volgens de Leuvense. “De e-sigaret heeft haar nut als rookstopmiddel, maar is niet onschuldig en al helemaal niet gezond. Recent onderzoek van onderzoeksinstituut Trimbos stelt dat gevaarlijke stoffen vrij kunnen komen tijdens het dampen die kunnen leiden tot schade aan de luchtwegen en het hart- en vaatstelsel. Ook bevat de e-sigaret nicotine, die verslaving in de hand werkt. Zeker op jonge leeftijd zijn hersenen nog in ontwikkeling en zeer gevoelig voor verslavende stoffen,” aldus Van Hoof.
Het Kamerlid diende in mei 2020 een wetsvoorstel in om het aantal smaakjes in de e-sigaret te beperken. Dat zou de producten minder aantrekkelijk maken voor jongeren.