In De Standaard geven verschillende ziekenhuizen aan er niet in te slagen nieuwe drugssoorten op te sporen. Nochtans werd al in 2019 een wet van Kamerlid Els Van Hoof (cd&v) goedgekeurd waarin ‘peilstations’ worden opgericht en maatregelen worden genomen om informatie-uitwisseling over nieuwe synthetische drugssoorten te versterken. Van Hoof klaagt aan dat minister Vandenbroucke draalt met de uitvoering van de wet.

Designerdrugs

Designerdrugs, synthetische drugssoorten die de effecten van meer klassieke drugs als cocaïne of XTC proberen na te bootsen, maar een andere samenstelling hebben en daardoor moeilijker op te sporen zijn en bovendien gevaarlijker zijn, zijn al lang in opmars. Bovendien kennen ziekenhuizen vaak niet de concrete gevolgen die nieuwe drugs hebben op de gezondheid.

Vandaag bestaat er in België al een Belgian Early Warning System on Drugs (BEWSD) dat informatie vergaart over drugs en druggebruik, maar informatie uit de vaststellingen van hulpverleners op het terrein stroomt nog steeds te traag door, weet Els Van Hoof.

Wetsvoorstel tot oprichting van drugsincidentennetwerk

In 2019 werd een wet goedgekeurd van Els Van Hoof (cd&v) die de oprichting regelt van een echt informatienetwerk rond incidenten met designerdrugs. Bedoeling is dat een snelle en betere uitwisseling van informatie wordt mogelijk gemaakt tussen verschillende actoren die met designerdrugs in aanraking komen.

De wet van Van Hoof voorziet in de eerste plaats het oprichten van ‘peilstations’ op plaatsen waar veel incidenten met drugs worden vastgesteld, zoals spoeddiensten en EHBO-posten op festivals. Die peilstations moeten systematisch rapporteren over alle druggerelateerde incidenten waarmee ze in aanmerking komen, het type drugs, de pathologische reacties enz. “Het oprichten van 10 à 15 van die peilstations lijkt me haalbaar en het minimum”, vult Els van Hoof aan.

Verder worden ‘gerechtigde transporteurs’ aangesteld die drugsstalen of in beslag genomen drugs naar BEWSD-onderzoekslaboratoria kunnen overbrengen, waar deze direct kunnen worden geanalyseerd en verspreid. Drugs die via patiënten in handen komen van hulpverleners belanden vandaag immers vaak gewoon in de vuilnisbak door gebrek aan een duidelijk protocol. Daardoor gaat kostbare informatie over nieuwe types drugs verloren.

Tot slot voorziet de wet dat het BESWD de wekelijkse resultaten van alle labo’s verzameld in een databank die kan worden geraadpleegd door alle medische en toxicologische labo’s, hulpverleningsdiensten, spoeddiensten en EHBO-posten.

Dralende minister van Volksgezondheid

De uitvoering van de wet verloopt echter trager dan verwacht. In antwoord op een parlementaire vraag van Els Van Hoof uit juli 2023, gaf minister Vandenbroucke aan dat hij “geen termijn kan kleven op de definitieve uitrol van een drugsincidentennetwerk”. Dat zou volgens de minister te wijten zijn aan de complexiteit van het dossier. Bovendien zou er eerst een pilootfase moeten worden gestart.

Kamerlid Els Van Hoof begrijpt dat de uitvoering een zekere complexiteit met zich meebrengt, maar geeft aan dat er vooral gedraald is: “Ik bevraag de minister al sinds 2020 over de uitvoering van mijn wet. Eerst antwoordde de minister mij dat Sciensano de mogelijkheden voor het oprichten van een drugsincidentennetwerk aan het onderzoeken was, maar in 2021 bleek dat dit proces was stilgevallen door de covidpandemie. In februari 2023 was dit proces echter nog altijd niet hervat. Ondertussen zou wel het protocol voor het bestaande Early Warning System geanalyseerd zijn met het oog op een uitgebreidere en regelmatigere rapportage, maar op een volledige uitvoering van de wet én de oprichting van een nieuw drugsincidentennetwerk blijft het wachten.”

Wel gaf de minister te kennen dat momenteel door de Algemene Cel Drugsbeleid van de FOD Volksgezondheid een voorstel voor een Belgische drugsstrategie 2024-2025 wordt uitgewerkt. Daarin zou ook gefocust worden op data- en informatieverzameling om zo het drugsgebruik in België in kaart te brengen, alsook op het beter informeren van professionals die met drugs in aanraking komen. “Dat is een goede stap”, aldus Els Van Hoof. “Maar het blijft bij plannen, doelstellingen en strategieën. Een volwaardige uitvoering van de wet uit 2019 blijft absoluut nodig. De toenemende aanwezigheid van nieuwe drugssoorten in onze samenleving is een realiteit. Zij duiken razendsnel op en maken dodelijke slachtoffers. Kennis is het belangrijkste wapen in de strijd tegen deze nieuwe drugs. We moeten zicht krijgen op het fenomeen, waar ze gebruikt worden, wat de gevolgen zijn, hoelang die gevolgen duren… Laat ons hier dan ook zonder dralen op reageren, liever vandaag nog dan morgen.”