Nu er mogelijks een tweede druggerelateerd slachtoffer valt te betreuren op Tomorrowland, rijst de vraag hoe de drugsproblematiek op festivals beter kan worden aangepakt. Nochtans wordt vanuit politieke hoek al langer aangedrongen om sneller te schakelen. In 2019 nam de Kamer een wetvoorstel aan van Kamerlid Els Van Hoof (cd&v) dat voorziet in de oprichting van ‘peilstations’ op festivals, alsook het versterken van informatie-uitwisseling over nieuwe synthetische drugssoorten. Minister Vandenbroucke draalt echter met de uitvoering van deze goedgekeurde wet.
Els Van Hoof diende haar wetsvoorstel in 2017 in, nadat een vader zijn zoon dood aantrof op diens kamer met een enveloppe designerdrugs. ‘Designerdrugs’, synthetische drugssoorten die de effecten van meer klassieke drugs als cocaïne of XTC proberen na te bootsen, zijn al lang in opmars. Doordat ze een andere samenstelling hebben als klassieke drugs, zijn ze moeilijker op te sporen en ze zijn bovendien vaak gevaarlijker. Op 18 juli trokken verschillende ziekenhuizen in De Standaard nog aan de alarmbel omdat ze er niet in slagen die nieuwe drugssoorten op te sporen. Ook kennen ziekenhuizen vaak niet de concrete gevolgen die de nieuwe drugs hebben op de gezondheid.
Vandaag bestaat er in België al een Belgian Early Warning System on Drugs (BEWSD) dat informatie vergaart over drugs en druggebruik, maar informatie uit de vaststellingen van hulpverleners op het terrein stroomt nog steeds te traag door, weet Els Van Hoof. Nochtans is die snelle doorstroming cruciaal door de snelheid waarmee nieuwe drugssoorten zich verspreiden, zelfs via de postbode na een bestelling op strakke internetsites met heuse beloningsprogramma’s voor trouwe klanten.
Wet tot oprichting van drugsincidentennetwerk
De Wet-Van Hoof uit 2019 voorziet in de oprichting van een echt informatienetwerk rond incidenten met designerdrugs. Bedoeling is dat een snelle en betere uitwisseling van informatie wordt mogelijk gemaakt tussen verschillende actoren die met designerdrugs in aanraking komen.
- De wet van Van Hoof voorziet in de eerste plaats het oprichten van ‘peilstations’ op plaatsen waar veel incidenten met drugs worden vastgesteld, zoals EHBO-posten op festivals of spoeddiensten van ziekenhuizen. Die peilstations moeten systematisch rapporteren over alle druggerelateerde incidenten waarmee ze in aanmerking komen, het type drugs, de pathologische reacties enz. “Het oprichten van 10 à 15 van die peilstations lijkt me haalbaar en het minimum”, vult Els van Hoof aan. “Zo’n peilstations laten ook toe dat andere festivalgangers snel gewaarschuwd kunnen worden over gevaarlijke drugs die in omloop zijn.”
- Verder worden ‘gerechtigde transporteurs’ aangesteld die drugsstalen of in beslag genomen drugs naar BEWSD-onderzoekslaboratoria kunnen overbrengen, waar deze direct kunnen worden geanalyseerd en verspreid. Drugs die via patiënten in handen komen van hulpverleners belanden vandaag immers vaak gewoon in de vuilnisbak door gebrek aan een duidelijk protocol. Daardoor gaat kostbare informatie over nieuwe types drugs verloren.
- Tot slot voorziet de wet dat het BESWD de wekelijkse resultaten van alle labo’s verzameld in een databank die kan worden geraadpleegd door alle medische en toxicologische labo’s, hulpverleningsdiensten, spoeddiensten en EHBO-posten.
Dralende minister van Volksgezondheid
De uitvoering van de wet verloopt echter trager dan verwacht. In antwoord op een parlementaire vraag van Els Van Hoof uit juli 2023, gaf minister Vandenbroucke aan dat hij “geen termijn kan kleven op de definitieve uitrol van een drugsincidentennetwerk”. Dat zou volgens de minister te wijten zijn aan de complexiteit van het dossier. Bovendien zou er eerst een pilootfase moeten worden gestart.
Kamerlid Els Van Hoof begrijpt dat de uitvoering een zekere complexiteit met zich meebrengt, maar geeft aan dat er vooral gedraald is: “Ik bevraag de minister al sinds 2020 over de uitvoering van mijn wet. Eerst antwoordde de minister mij dat Sciensano de mogelijkheden voor het oprichten van een drugsincidentennetwerk aan het onderzoeken was, maar in 2021 bleek dat dit proces was stilgevallen door de covidpandemie. In februari 2023 was dit proces echter nog altijd niet hervat. Ondertussen zou wel het protocol voor het bestaande Early Warning System geanalyseerd zijn met het oog op een uitgebreidere en regelmatigere rapportage.”
“Maar het blijft bij plannen, doelstellingen en strategieën. Een volwaardige uitvoering van de wet uit 2019 blijft absoluut nodig”, aldus Van Hoof, “Per slot van rekening gaat het hier om een bindende wet.” Zo gaf de minister te kennen dat momenteel door de Algemene Cel Drugsbeleid van de FOD Volksgezondheid een voorstel voor een Belgische drugsstrategie 2024-2025 wordt uitgewerkt. Daarin zou ook gefocust worden op data- en informatieverzameling om zo het drugsgebruik in België in kaart te brengen, alsook op het beter informeren van professionals die met drugs in aanraking komen. “Dat is een goede stap, maar too little, too late”,aldus Van Hoof.
Preventieve drugstesten op festivals vindt Van Hoof dan weer geen goed idee: “Het gevaar hierbij is dat je druggebruik normaliseert. Het kan niet de bedoeling zijn mensen met ‘niet voldoende gevaarlijke’ drugs opnieuw op de festivalweide toe te laten. Wat wel een goed idee is, is een drugsdorp waarmee het Extrema Outdoor-festival in 2022 startte en waarbij alle drugs die in beslag genomen is of spontaan is binnengebracht, in een labo op het terrein wordt geanalyseerd. Kennis is immers het belangrijkste wapen in de strijd tegen nieuwe drugs. We moeten zicht krijgen op het fenomeen, waar ze gebruikt worden, wat de gevolgen zijn, hoelang die gevolgen duren… En dat liever vandaag dan morgen.”
Lees meer
Wetsvoorstel: https://www.dekamer.be/FLWB/PDF/54/2540/54K2540005.pdf