De regels voor e-sigaretten zijn een pak strenger geworden, maar verkopers trekken zich daar niet bijster veel van aan. Uit controles van de FOD Volksgezondheid blijkt dat de helft van de handelszaken zondigt tegen de nieuwe spelregels.
Vapen is niet alleen ingeburgerd bij volwassenen. Ook bij jongeren heeft de e-sigaret meer en meer succes. Uit cijfers van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs blijkt dat één op de vier leerlingen vorig jaar heeft gevapet. Dat is een verdrievoudiging sinds de periode voor corona.
Om vapen minder aantrekkelijk te maken, voerde minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) anderhalf jaar geleden nochtans strengere regels in. Gedaan met gadgets zoals lichtjes om de elektronische sigaret flashy te maken. Of met enthousiasmerende slogans en additieven die de indruk wekken dat vapen gezond is. Sinds midden 2023 moeten verpakkingen ook waarschuwen voor de gezondheidsrisico’s en bestaat er een lijst van stoffen die gebruikt mogen worden. Nieuwe producten moeten ook eerst worden aangemeld vooraleer ze op de markt mogen komen.
Kleinhandelaars kregen nog tot begin 2024 de tijd om zich aan te passen en hun oude stock te verkopen. Veel zoden bracht dat echter niet aan de dijk, blijkt uit cijfers die CD&V-Kamerlid Els Van Hoof opvroeg bij minister Vandenbroucke.
Illegale producten verkopen
Bij de 1.746 controles die de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid de eerste acht maanden van 2024 uitvoerde, stelde de administratie maar liefst 877 overtredingen vast. In de helft van de gevallen dus. In Brussel is dat zelfs 80 procent. Inbreuken tegen de samenstelling van vapes werden zelfs bij twee op de drie controles gevonden. En hoewel het aantal controles (26) daar veel lager lag, noteerde de FOD Volksgezondheid dat niemand zich houdt aan de verplichting om nieuwe producten eerst aan te melden. Dat betekent dat de kleinhandelaars eigenlijk illegale producten verkopen.
Els Van Hoof maakt zich ernstige zorgen over de cijfers en het feit dat verkopers foert zeggen tegen de lijst met toegelaten producten. “De toegelaten stoffen zijn voor jongeren al bijzonder schadelijk, wat dan met niet-toegelaten stoffen?”. De CD&V’er vindt dat er meer moet worden gedaan om vapen onaantrekkelijker te maken. Het wordt gedoogd omdat het voor rokers een middel kan zijn om van de sigaret af te raken, maar het kan voor jongeren net een opstap zijn naar roken. “Een studie in Italië toonde ook aan dat meer vapers later begonnen met roken dan er rokers stopten met roken door e-sigaretten.”
Watermeloen en pannenkoek
Van Hoof wil bijvoorbeeld af van het veelvoud aan smaakjes – watermeloen, popcorn, pannenkoek – die de indruk wekken dat dampen lekker en gezond is. Ze diende daar eerder al een wetsvoorstel over in, dat nu in de Kamer voorligt. Wanneer de stemming volgt, is niet duidelijk. De kans is groot dat Arizona er tijdens de regeringsonderhandelingen afspraken over maakt.
Aangezien de regels relatief nieuw zijn, deelde de FOD Volksgezondheid tot nu toe alleen nog maar waarschuwingen uit. Maar Frank Vandenbroucke verzekert dat er straks ook boetes in de bus vallen indien deze situatie blijft aanhouden. “En in het ergste geval zullen we ook niet aarzelen om zaken te sluiten”, valt op zijn kabinet te horen. De socialist heeft overigens binnenkort overleg met de tabakssector. Ook daar zal naar verluidt op tafel worden geklopt.