Nu de Congolese stad Goma opnieuw in handen valt van rebellenbeweging M23, moet de Europese Unie dringend haar strategie wijzigen. De actieve Rwandese steun aan de rebellen in dit decennialange conflict vraagt om hardere maatregelen tegen het Rwandese regime. Kamerlid Els Van Hoof (cd&v) pleit dan ook voor Europese sancties ten aanzien van Rwanda.
In het oosten van Congo, in de provincie Noord-Kivu, is rebellengroep M23 de laatste week bezig aan een razendsnelle opmars. De provinciehoofdstad Goma aan de oevers van het Kivumeer werd afgelopen dagen omsingeld en zou afgelopen nacht door M23 in handen genomen zijn. De 2 miljoen aanwezige Congolezen kunnen nergens naartoe. Gisterenavond kwam de VN Veiligheidsraad daarom in spoed bijeen. Verschillende leden van de Veiligheidsraad veroordeelden het offensief en de Rwandese steun aan M23, maar verder dan een oproep tot het terugtrekken van troepen kwam het niet.
Het conflict in Oost-Congo woedt al langer dan twintig jaar. Toch is het conflict meer dan een louter interne aangelegenheid, aldus Kamerlid Els Van Hoof (cd&v): “Het is ondertussen geen geheim meer dat het Rwandese leger de rebellen van M23 in Congo actief steunt. In 2022 toonden VN-experten dat expliciet aan in een onderzoeksrapport. Ook VN Secretaris-Generaal Guterres riep Rwanda vandaag op om zijn militairen uit Congo terug te trekken, en verwees zo voor het eerst expliciet naar de Rwandese steun voor M23.” Er zouden zo’n 3000 tot 4000 Rwandese militairen ter plaatse zijn. Daarnaast toont een recent VN-rapport aan dat er maandelijks kritieke grondstoffen, zoals coltan en tin, uit Oost-Congo worden gesmokkeld richting Rwanda. “Het Rwandese regime speelt zo een bijzonder cynisch spel om de eigen kas te spijzen”, aldus Van Hoof. De Rwandezen nemen enerzijds actief deel aan Angolaanse bemiddelingspogingen, en anderzijds helpen ze M23 om elk bereikte staakt-het-vuren opnieuw aan flarden te schieten.”
Tijd voor actie
Van Hoof (cd&v) uit scherpe kritiek op het stilzwijgen van de internationale gemeenschap, en vooral de Europese Unie, in de crisis rond Oost-Congo. “De EU veroordeelt het geweld in Oost-Congo, maar werkt tegelijk samen met het Rwandese regime,” zegt Van Hoof. Het cd&v Kamerlid, eveneens voorzitter van de Commissie Buitenlandse Zaken, verwijst naar het Memorandum of Understanding uit februari 2024 tussen de EU en Rwanda dat de krijtlijnen voor handel in kritieke grondstoffen uitzet. Dit najaar besloot de EU bovendien om de steun aan de Rwandese militairen te verhogen in het kader van hun anti-terrorismecampagne in Mozambique. “Dat terwijl diezelfde militairen moord en vernieling zaaien in Oost-Congo,” klinkt het. Maar daar blijft het niet bij. Rwanda lijkt ook steeds meer de Europese agenda actief te beïnvloeden. Zo zou de benoeming van toenmalig Belgisch diplomaat Bernard Quintin als nieuwe EU-Gezant voor de Grote Meren in het gedrang zijn gekomen na protest vanuit Kigali.
Van Hoof roept België op om op EU-niveau sancties tegen Rwanda te eisen. “België heeft in het verleden al een kritische houding aangenomen, zoals bij het weigeren van de accreditatie van de Rwandese ambassadeur in Brussel in 2022. Nu moet ons land verder gaan.” Die actie kan er snel komen, onder meer door het uitvoeren van een resolutie die reeds in 2023 werd goedgekeurd door de Kamer. Die resolutie pleit voor extra individuele sancties tegen personen betrokken bij het geweld in Oost-Congo. “Nu Goma in handen van M23 valt, is het tijd voor actie. Niet enkel EU-sancties, maar ook een daadkrachtige internationale veiligheidsmacht en humanitaire bijstand zijn dringender dan ooit.”